İnceleme
( Kullanıcı Oyu)Zoe Kleinman ve Philippa Wain | BBC Teknoloji Editörleri
Getty ImagesYapay zeka uzmanları ekseriyetle iki kampa ayrılır: Bunun bizim hayatımızı devasa boyutlarda güzelleştireceğini düşünenler ve bizi yok edeceğini düşünenler. Ve bu yüzden bu hafta Avrupa Parlamentosu’nda yapay zekanın nasıl düzenlenmesi gerektiği üzerine yapılacak oturum büyük değer taşıyor.
Peki yapay zeka nasıl daha inançlı kılınabilir? Bunun önündeki beş zorluğu inceledik.
1. Yapay zekanın ne olduğunda uzlaşmak
Avrupa Parlamentosu’nun yapay zekanın tarifini yapması iki yılını aldı: “İnsanlar tarafından verilen misyonları yerine getirmek için içerik, varsayım, tavsiye yahut kararlar üzere çıktılar üreterek etkileştiği etrafları dönüştürebilen yazılımlar.”
Bu hafta oylanacak Yapay Zeka Yasası, çeşidinin birincisi. Yasa, şirketlerin istekli iş birliğinin ötesine geçerek, uyulması gereken kurallar getirecek.
2. Global bir mutabakata varmak
Eski İngiltere Yapay Zeka Ofisi Lideri Sana Kharaghani, teknolojinin hudut tanımadığını vurguluyor.
BBC’ye konuşan Kharaghani “Bu bahiste memleketler arası iş birliğine muhtaçlığımız var. Bunun sıkıntı olacağını biliyorum” diyor ve ekliyor:
“Bu ulusal bir problem değil. Bu cins teknolojiler tek bir ülkenin sonları içinde kalmıyor.”
Fakat Birleşmiş Milletler cinsinden bir memleketler arası yapay zeka düzenleme kurumu yaratmak için ortada hiçbir plan yok.
Dahası bu mevzuda farklı ülkelerin farklı planları var:
Avrupa Birliği, yapay zeka konusunda en sert düzenlemeleri öneriyor. Buna nazaran yapay zeka eserleri, tesirleri bakımından farklı düzeylerde ele alınacak; örneğin istenmeyen e-posta filtrelemek için kullanılan yapay zeka daha az düzenlemeye tabi olurken, hastalara kanser teşhisi koymayı kolaylaştıracak yapay zekalar daha fazla denetlenecek.
İngiltere yapay zeka düzenlemelerini mevcut kurumlara eklemlemeyi tercih edenlerden. Bu yolda örneğin kendisine yapay zekanın ayrımcılık yaptığını düşünen bir kişi, yeni bir kurum yerine ülkede halihazırda ayrımcılığı denetleyen Eşitlikler Komisyonu’na başvurabilecek.
ABD’de ise sadece şirketlerin istekli bir formda dahil olduğu programlar var. Yakın müddet evvel yapay zeka üzerine yapılan bir oturumda siyasetçiler, bu alandaki düzenlemelerin yetersiz kaldığına dair tasalarını dillendirdi.
Çin de şirketlerin yapay zeka kullandıkları yerlerde ve uygulamalarda bildirimde bulunmasını mecburî kılmayı düşünüyor.
3. Kamuoyuna inanç vermek
IBM’in Avrupa Birliği ile ilişikilerinin başında bulunan Jean-Marc Leclerc “İnsanların bir şeyi kullanması için evvel güvenmesi lazım” diyor.
Yapay zekanın insanların hayatını inanılmaz ölçüde iyileştirebileceği alanlar var. Halihazırda antibiyotikler keşfetmek, felçli insanları yürütmek ve iklim değişikliği, pandemi üzere global sıkıntılara tahlil bulmak için kullanılabiliyor.
Peki ya iş müracaatlarını pahalandırmak yahut birinin suça meyilli olup olmadığını ölçmek için kullanılırsa?
Avrupa Parlamentosu her bir yapay zeka eserinin riskleri hakkında kamuoyunun bilgilendirilmesini planlıyor.
Bu kuralı ihlal edenler 30 milyon euro yahut global cirolarının yüzde 6’sı ölçüsünde cezaya maruz kalabilir.
Ama yapay zeka geliştiricileri, eserlerinin nasıl kullanılabileceğini evvelce kestirim edebilir mi?
Reuters4. Kuralları kimin yazacağına karar vermek
Bugüne kadar yapay zekanın düzenlenmesi işi çoklukla onu geliştirenlerin insafına bırakılmıştı.
ChatGPT’yi yaratan OpenAI’ın yöneticisi Sam Altman’a nazaran büyük şirketler, potansiyel riskleri azaltmak için bu alanda düzenlemeler yapılması gerektiğini kabul ediyor.
Peki bu şirketler düzenlemeleri yapma sürecine ziyadesiyle dahil olurlarsa, insanların çıkarlarını kendi kârlarının önüne koyabilecekler mi?
Şu anda bu düzenlemeleri hazırlamakta olan siyasetçilerle içli dışlı olmak istediklerini kestirim edebilirsiniz.
Son dakika biletleri satan Lastminute.com’un kurucusu Barones Lane-Fox, bu alanda düzenleme yaparken şirketler dışındaki aktörlerin de dinlenmesi gerektiğini düşünüyor:
“Sivil toplumu, akademiyi ve bu dönüşümden etkilenen şahısları de sürece dahil etmemiz lazım.”
5. Süratli hareket edebilmek
ChatGPT’ye milyarlarca dolar yatıran Microsoft “angaryayı ortadan kaldırmak istediklerini” söylüyor.
ChatGPT insan elinden çıkmış üzere gözüken metinler üretebiliyor ama OpenAI’dan Sam Altman yeniden de bunun “bir kişi değil bir araç” olduğunu vurguluyor.
Sohbet robotlarının ana maksadı emekçileri daha verimli kılmak.
Bazı dallarda yapay zekanın yeni iş imkanları yaratma ve dayanılmaz bir asistan olma kapasitesi var. Lakin kimi kesimlerde de iş kaybına yol açıyor.
İngiliz telekomünikasyon devi BT, 10 bin çalışanının işini yapay zekaya yaptıracağını açıkladı.
Altı ay evvel piyasaya çıkan ChatGPT ise günümüzde makaleler yazabiliyor, insanların tatil planlarını hazırlayabiliyor ve profesyonel imtihanları geçebiliyor. Bu çeşit lisan bazlı modeller günümüzde inanılmaz bir süratle gelişiyor.
Avrupa Birliği’nin Yapay Zeka Yasası’nın 2025’e kadar yürürlüğe girmesi bekleniyor. AB Teknoloji Komiseri Margrethe Vestager’e nazaran bu çok geç.
Vestager bu yüzden ABD ile birlikte, şirketlerin o vakte kadar istekli olarak kullanabilecekleri bir kod hazırlıyor. Bu kod birkaç hafta içinde tamamlanabilir.
